به گزارش نماینده، روزنامه انگلیسی فایننشال تایمز طی تحلیلی از بیانیه هسته‌ای ایران و ۱+۵ نوشت مفاد این بیانیه را به ۵ موضوع کلی می‌توان تقسیم کرد که به‌شرح زیر است:
۱) تحریم‌ها
ایران خواهان لغو فوری تمام تحریم‌های سازمان ملل و رهایی از محدودیت‌های اقتصادی و مالی آمریکا و اروپا بود که اقتصاد این کشور را تحت فشار قرار داده بود. اما تنها در صورتی این توافق تمام تحریم‌های اقتصادی و مالی علیه ایران را لغو خواهد کرد که این کشور نشان دهد به تعهدات خود در زمینه کاهش تعداد سانتریفیوژها و میزان ذخایر اورانیوم خود عمل کرده است. به‌گفته جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا این فرآیند احتمالاً ۶ ماه تا یک سال به طول خواهد انجامید. منتظر شدن تا سال ۲۰۱۶ برای ایران جهت مشاهده منافع اقتصادی ملموس ممکن است برای برخی در تهران زیادی طولانی باشد.
به‌محض اینکه ایران «به تمام نگرانی‌های کلیدی» شامل ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته‌ای خود، پاسخ دهد، یعنی روندی که ممکن است سالها طول بکشد، قطعنامه‌های سازمان ملل علیه ایران در نهایت برداشته خواهد شد. حتی در آن صورت نیز محدودیت‌ها در زمینه دسترسی به فن‌آوری‌های حساس و موشک‌های بالستیک در قالب یک قطعنامه جدید حفظ خواهند شد.
برخی اقدامات نظارتی و ارزیابی تبعیت ایران از شروط توافق حل و فصل شده‌اند، اما جزئیات کلیدی هنوز حل نشده‌اند. اگر ایران تخلفی مرتکب شود، تحریم‌ها به حالت قبلی باز خواهند گشت. این بازگشت برای تحریم‌های آمریکا آسان است، اما دیپلمات‌ها در تلاشند تا مکانیزمی را برای برقراری مجدد تحریم‌های سازمان ملل در صورت تخطی ایران طراحی کنند تا از مخالفت احتمالی روسیه و چین مصون باشد.
۲) غنی‌سازی اورانیوم
بحث درباره توافق همواره متمرکز روی یک موضوع اصلی بوده است: اینکه ایران چه‌تعداد سانتریفیوژ حفظ خواهد کرد. ایران در حال حاضر ۱۹هزار سانتریفیوژ دارد و می‌خواست تمامی آنها را حفظ کند. آمریکا ابتدا می‌گفت که تنها ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ سانتریفیوژ را می‌پذیرد. اما در نهایت، توافق به ایران اجازه می‌دهد تا طی یک دهه آینده از ۵هزار و ۶۰ سانتریفیوژ نسل یک برای غنی‌سازی اورانیوم استفاده کند. به‌علاوه، به‌گفته آمریکا، ایران تنها اجازه خواهد داشت اورانیوم را به‌میزان ۳.۶۷ درصد غنی‌سازی کند که کمتر از حد مورد نیاز برای ساخت سلاح هسته‌ای است.
ایران همچنین در طول مدت توافق، از تأسیسات فردو برای غنی‌سازی استفاده نخواهد کرد.
سؤال بزرگ در آمریکا و اسرائیل در مورد سرعتی خواهد بود که ایران می‌تواند در صورت تبعیت از شروط توافق، شروع به بازسازی زیرساخت‌های هسته‌ای خود نماید. محدودیت‌های کلی در زمینه غنی‌سازی اورانیوم برای ۱۰ سال باقی می‌ماند، در حالی که محدودیت‌ها در مورد تأسیسات فردو برای ۱۵ سال تداوم خواهد داشت. بر اساس یک طرح نامشخص، محدودیت‌های سختگیرانه در زمینه تحقیقات مربوط به غنی‌سازی پس از ۱۰ سال برداشته خواهد شد.
۳) پلوتونیوم
دیپلمات‌ها مدتها نگران بودند که راکتور آب سنگین اراک برای تولید پلوتونیوم کافی جهت ساخت یک بمب اتم مورد استفاده قرار خواهد گرفت. بر اساس توافق، ایران قول داده که از این راکتور برای تولید پلوتونیوم قابل استفاده برای ساخت سلاح استفاده نکند، قولی که ضمانت اجرای آن خروج پلوتونیوم تولید آن از کشور یا نابودسازی هسته اصلی راکتور است. به عقب برگرداندن چنین تغییر اساسی‌ای سالها طول خواهد کشید. هرگونه آب سنگینی فراتر از نیازهای این راکتور در بازار بین المللی برای مدت ۱۵ سال فروخته خواهد شد. ایران همچنین قول می‌دهد که هیچ راکتور آب سنگین دیگری در این بازه زمانی نسازد.
۴) بازرسی‌ها
بر اساس توافق، بازرسان بین المللی به کل تأسیسات هسته‌ای ایران و نه‌فقط تأسیساتی که اورانیوم غنی‌سازی می‌کنند و همچنین معادن اورانیوم، تأسیسات تولید سانتریفیوژ و تأسیسات ذخیره آنها دسترسی خواهند داشت. این رژیم بازرسی بین ۲۰ تا ۲۵ سال ادامه خواهد داشت. به‌علاوه، ایران موافقت کرده که پروتکل الحاقی را امضا کند که به بازرسان اجازه دسترسی به سایت‌های اعلام شده و اعلام نشده را خواهد داد.
اما، تکلیف دسترسی بازرسان به تأسیساتی در ایران که در آنها تحقیقات مرتبط با مصارف نظامی فن‌آوری هسته‌ای انجام شده، تاکنون نامشخص باقی مانده است، هرچند که آمریکا اعلام کرده که تحریم‌های هسته‌ای سازمان ملل تنها زمانی برداشته خواهد شد که تهران به سؤالات در مورد این تحقیقات پاسخ دهد.
۵) چه‌موضوعی حل‌نشده باقی مانده است؟
همان‌طور که طرفهای مذاکره کننده گفته‌اند، موضوعات فنی باقی‌مانده همچنان می‌توانند مانع از دستیابی به توافق شوند. شرایط و زمان بندی برداشتن تحریم‌ها نیز همچنان یکی از موضوعاتی است که می‌تواند مانع از توافق شود. آن‌گونه که از پاسخ‌های مبهم به سؤالات در مورد ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران برمی‌آید، به نظر می‌رسد که همچنان اختلافات اساسی‌ای در مورد نحوه کاهش میزان این ذخایر وجود دارد. مسئله مهم دیگر در مورد تحقیقات ایران در خصوص تسلیحات است. اما مهمترین موانع احتمالی سیاست‌های داخلی در واشنگتن و تهران است که همچنان می‌تواند راه را به‌روی دیپلماسی ببندد.
منبع: تسنیم
نظر شما